This article is also available in Polish.

The judgment of the court of first instance does not have to mean that the dispute between the parties is over. Under the Polish civil procedure, a judgment of the court of first instance can be challenged by launching an appeal. How does an appeal work?  According to the statistics published by the Ministry of Justice, how easy is it to convince the court hearing the appeal of the rightness of your case? Find out more in the latest Legal snapshot prepared by the experts from Taylor Wessing.

There is a two-instance system for court proceedings in Poland, which means that even if the first instance judgment is unfavourable, it is possible to challenge it by lodging an appeal to the court of second instance. If the first instance judgment was issued by a district court, the appeal will be heard by a provincial court, and if the first instance judgment was issued by a provincial court, the appeal will be heard by an appeal court. 

After receiving a written statement of reasons for a first instance judgment, a party usually has two weeks to prepare and lodge an appeal. Exceptionally, in complicated cases where the court has taken longer to prepare a statement of reasons, the time limit for filing an appeal may be three weeks from the date of receipt of the first instance judgment with the statement of reasons.
If the appeal does not meet the formal requirements prescribed by law, the court of second instance will not be able to issue a substantive judgment in the case.

The appeal should state which part of the first instance judgement the party disagrees with. The court of second instance will only consider the specified parts of the first instance judgement. The parts of the first instance judgement not specified in the appeal will become final before the appeal is heard.

It is important to note that no new claims other than those specified in the statement of claim (or in the extension of claim at first instance) may be raised in the appeal. Moreover, new arguments and evidence cannot be raised in an appeal either (unless the need to adduce them arose later than in the proceedings before the court of first instance).

The appeal must indicate the wrongful application of the law by the court of first instance which led to the incorrect judgment. In practice, the court of second instance examines the arguments raised by the party. The court of second instance will, of its own accord, take into consideration only the most serious violations of fundamental procedural rules (in situation involving the so-called invalidity of proceedings). In practice, such situations are extremely rare.

As a rule, when the court hearing the appeal agrees with the appellant's position on the misapplication of the law, it will modify the judgment of the court of first instance. In specific circumstances, to the court of second instance can set aside the first instance judgment (including remanding the case to the court of first instance). The court of second instance may also consider the arguments presented to be unjustified and dismiss the appeal. This will result in the appealed judgment being upheld.

Statistics on appeals

Some interesting conclusions on the effectiveness of appeals can be inferred from the statistics published by the Ministry of Justice titled “Apelacje w postepowaniach cywilnych w Sądach Okręgowych i Sądach Apelacyjnych w latach 2006-2023”. The statistics show that it is extremely difficult to convince a court of second instance of the strength of the arguments presented in the appeal. Here are some numbers for appeals in commercial cases.

In 2023, the provincial courts modified the first instance judgment in only about one in six of the appeals heard in commercial cases. Of the 15,064 appeals heard, the provincial courts:

• dismissed 9,751 (i.e. approx. 64.73 %);
• modified the first instance judgment in 2,704 cases (i.e. approx. 17.95 %);
• set aside the first instance judgment or set aside the first instance judgment and remanded the case to the court of first instance in 411 cases (i.e. approx. 2.73 %);

The remaining 2,198 of the appeals heard were closed without a substantive judgment of provincial courts.

Regarding appeals in commercial cases heard by the appeal courts in 2023, only one in five  appeals heard was allowed by modifying the first instance judgment. Of the 4,274 appeals heard, the appeal courts:

• dismissed 2,155 appeals (i.e., approx. 50.42 %);
• modified the first instance judgment in 855 cases (i.e., approx. 20.00 %);
• set aside the first instance judgment or set aside the first instance judgment and remanded the case to the court of first instance in 290 cases (i.e., approx. 6.79 %);

The remaining 974 of the appeals heard were closed without a substantive judgment of the appeal courts.

Further analysis of the statistics published by the Ministry of Justice shows that there is a year-to-year consistency in the percentage of the appeals heard in commercial cases. In the years prior to 2023, the statistics have been very similar.

Interestingly, the proportion of appeals dismissed by the provincial courts has increased slightly in recent years. Provincial courts dismissed between 60.50 % in 2020 and 61.10 % in 2022of appeals heard. At the same time, the percentage of appeals allowed by modifying the first instance judgment decreased annually from 24.29 % in 2020 to 19.85 % in 2022.

The proportion of appeals dismissed in the same period by the appeal courts went up from 49.5 % to 51.72 % per year. The percentage of appeals allowed by modification of the first instance judgment decreased year on year from 23.18% in 2020 to 19.85 % in 2022.

The statistics for appeals in general civil cases are also quite interesting. For appeals heard by provincial courts, the percentage of respective adjudications is similar to the percentage in commercial cases. In 2023, the provincial courts heard 71,656 appeals in general civil cases and:

• dismissed 43,058 appeals (i.e. approx. 60.09 %);
• modified the first instance judgment in 16,613 cases (i.e. approx. 23.18 %);
• set aside the first instance judgment or set aside the first instance judgment and remanded the case to the court of first instance in 2,423 cases (i.e. approx. 3.38 %);
• closed the appeal proceedings without a substantive judgment in 9,562 cases (i.e. approx. 13.35 %). 

With regard to the appeals in general civil cases heard by the appeal courts in 2023, it is worth noting that there was a visibly lower percentage of appeals dismissed (42.44 %) and a higher percentage of appeals allowed by modification of the first instance judgment (31.11 %). Broken down by type of decision taken, in 2023 the appeal courts heard 22,729 civil appeals in general civil cases and:

• dismissed 9,647 appeals (i.e. approx. 42.44 %);
• modified the first instance judgment in 7,073 cases (i.e. approximately 31.11 %);
• set aside the first instance judgment or set aside the first instance judgment and remanded the case to the court of first instance in 832 cases (i.e. approx.  3.66 %);
• closed the appeal proceedings without a substantive judgment in 5,177 cases (i.e. approx. 22.79 %).

Although the statistics analysed above indicate a rather sceptical approach of the courts to the appeals lodged, the effectiveness of an appeal depends on the circumstances of the case. Therefore, in order to assess which arguments could be successfully raised in an appeal, it is advisable to first carry out a detailed legal analysis of the specific case. If you wish to learn more about the appeal process, the experts at TaylorWessing will be happy to advise you.

Wymogi apelacji

Wyrok sądu I instancji nie musi oznaczać, że spór między stronami dobiega końca. Zgodnie z polską procedurą cywilną, od wyroku sądu I instancji przysługuje środek odwoławczy w postaci apelacji. Jak działa apelacja w Polsce? Czy w świetle statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości łatwo jest przekonać sąd rozpoznający apelację do swoich racji? Na te pytania odpowiadają eksperci z kancelarii Taylor Wessing.

Postępowanie sądowe w Polsce jest dwuinstancyjne. Oznacza to, że nawet w przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia uzyskanego w I instancji możliwa jest zmiana tego rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy. Jeśli wyrok w I instancji został wydany przez sąd rejonowy, apelację rozpozna sąd okręgowy, zaś jeżeli wyrok w I instancji został wydany przez sąd okręgowy, apelację rozpozna sąd apelacyjny.  

Możliwość wniesienia apelacji od wyroku sądu I instancji jest uwarunkowana pewnymi wymaganiami formalnymi. W pierwszej kolejności, w terminie 7 dni od ogłoszeniu wyroku, strona powinna złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Co istotne, nie jest możliwe skuteczne złożenie takiego wniosku „z góry”, tj. przed ogłoszeniem wyroku sądu I instancji.

Po otrzymaniu pisemnego uzasadnienia wyroku, strona ma najczęściej dwa tygodnie na przygotowanie i złożenie apelacji. Wyjątkowo, w przypadku spraw skomplikowanych, w których sporządzenie uzasadnienia zajęło sądowi więcej czasu, termin na wniesienie apelacji może wynieść trzy tygodnie od dnia otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem. 

Jeżeli wniesiona apelacja nie spełni określonych prawem wymogów formalnych, sąd odwoławczy nie będzie mógł wydać merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

W apelacji należy wskazać, z którym rozstrzygnięciem sądu I instancji nie zgadza się strona. Sąd rozpoznający apelację będzie badał tylko wskazane w apelacji rozstrzygnięcia wyroku I instancji. Rozstrzygnięcia wyroku I instancji niewskazane w apelacji staną się prawomocne przed rozpoznaniem wniesionej apelacji. 

Należy przy tym pamiętać, że w apelacji nie można przedstawiać nowych żądań, innych niż te które były sformułowane w pozwie (ew. w rozszerzeniu powództwa w I instancji). Generalnie, w apelacji nie można też powoływać nowych twierdzeń i dowodów (chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później niż w postępowaniu przed sądem I instancji).

Apelacja musi wskazywać na naruszenia przepisów prawa dokonane przez sąd I instancji, które doprowadziły do wydania błędnego rozstrzygnięcia. W praktyce sąd odwoławczy analizuje jedynie naruszenia wskazane przez stronę. Sąd odwoławczy z własnej inicjatywy uwzględnia jedynie najbardziej rażące naruszenia podstawowych przepisów postępowania (tzw. sytuację nieważności postępowania). Sytuacja nieważności postępowania występuje w praktyce niezmiernie rzadko. 

Zasadą jest, że gdy sąd rozpoznający apelację podzieli stanowisko apelującego co do przedstawionych naruszeń, zmieni wyrok sądu I instancji. W szczególnych okolicznościach możliwe jest uchylenie wyroku I instancji (w tym wraz z dodatkowym nakazaniem sądowi I instancji ponownego zbadania sprawy). Oczywiście sąd rozpoznający apelację może też uznać przedstawione argumenty za bezzasadne i oddalić apelację. Spowoduje to, że zaskarżony wyrok nie ulegnie zmianie. 

Statystyki dotyczące apelacji

Interesujące wnioski dotyczące skuteczności wnoszonych apelacji wynikają z opublikowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości statystyk pt. „Apelacje w postepowaniach cywilnych w Sądach Okręgowych i Sądach Apelacyjnych w latach 2006-2023”. Wynika z nich, że przekonanie sądu rozpoznającego apelację do przedstawionych argumentów jest niezwykle trudnym zadaniem. Poniżej przedstawiamy statystyki dotyczące spraw gospodarczych.

W 2023 r. sądy okręgowe zmieniły wyrok I instancji tylko w przypadku około co szóstej rozpoznanej apelacji w sprawie gospodarczej. Na 15.064 rozpoznane apelacje, sądy okręgowe:

• oddaliły aż 9.751 z nich (tj. ok. 64,73 %);
• zmieniły wyrok I instancji w 2.704 przypadkach (tj. ok. 17,95 %);
• uchyliły wyrok I instancji lub uchylając wyrok I instancji wraz z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji w 411 przypadkach (tj. ok. 2,73 %);

Pozostałe 2.198 z rozpoznanych apelacji zostało zakończone bez merytorycznego rozstrzygnięcia.    

Jeśli chodzi o apelacje w sprawach gospodarczych rozpoznane przez sądy apelacyjne, w 2023 r. jedynie co piąta apelacja została uwzględniona poprzez zmianę wyroku I instancji. Na 4.274 rozpoznane apelacje, sądy apelacyjne: 

• oddaliły aż 2.155 z nich (tj. ok. 50,42 %);
• zmieniły wyrok I instancji w 855 przypadkach (tj. ok. 20,00 %);
• uchyliły wyrok I instancji lub uchylając wyrok I instancji wraz z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji w 290 przypadkach (tj. ok. 6,79 %) ;

Pozostałe 974 z rozpoznanych apelacji zostało zakończone bez merytorycznego rozstrzygnięcia. 

Dalsza analiza opublikowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości statystyk wskazuje, że sposób rozpoznawania apelacji w sprawach gospodarczych charakteryzuje się stabilnością. W ostatnich latach współczynniki dotyczące rozpoznawanych apelacji były bardzo zbliżone do poziomu z 2023 r.

Co ciekawe, w ostatnich latach wśród sądów okręgowych lekko wzrósł odsetek oddalanych apelacji. Sądy okręgowe oddaliły od 60,50 % w 2020 r.  do 61,10% w 2022 r. apelacji rocznie. Równocześnie, w tym samym okresie corocznie zmniejszał się odsetek apelacji uwzględnionych poprzez zmianę wyroku I instancji – od 24,29 % w 2020 r. do 19,85 % w 2022 r.  

Z kolei wśród sądów apelacyjnych w latach 2020-2022 oddalono od 49,5 % do 51,72% apelacji rocznie. W tym samym okresie, corocznie zmniejszał się odsetek apelacji uwzględnionych poprzez zmianę wyroku I instancji od 23,18 % w 2020 r. do 19,85 % w 2022 r. 

Warto też zapoznać się ze statystykami dotyczącymi apelacji cywilnych ogólnych. W przypadku apelacji rozpoznawanych przez sądy okręgowe, odsetek poszczególnych rozstrzygnięć prezentuje się podobnie jak w sprawach gospodarczych. W 2023 r. sądy okręgowe rozpoznały 71.656 apelacji w sprawach cywilnych ogólnych, z których:

• oddaliły aż 43.058 z nich (tj. ok. 60,09 %);
• zmieniły wyrok I instancji w 16.613 przypadkach (tj. ok. 23,18 %);
• uchyliły wyrok I instancji lub uchylając wyrok I instancji wraz z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji w 2.423 przypadkach (tj. ok. 3,38%) ;
• zakończyły postępowanie apelacyjne bez merytorycznego orzeczenia w sprawie w 9.562 przypadkach (tj. ok. 13,35 %) .

Z kolei w przypadku apelacji cywilnych ogólnych rozpoznanych przez sądy apelacyjne w 2023 r., wart odnotowania jest widocznie mniejszy odsetek oddalonych apelacji (42,44 %) oraz większy odsetek apelacji uwzględnianych poprzez zmianę wyroku I instancji (31,11 %). Sądy apelacyjne w roku 2023 rozpoznały 22.729 apelacje cywilne w sprawach ogólnych:

• oddalając aż 9.647 z nich (tj. ok. 42,44 %);
• zmieniając wyrok I instancji w 7.073 przypadkach (tj. ok. 31,11 %);
• uchylając wyrok I instancji lub uchylając wyrok I instancji wraz z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji w 832 przypadkach (tj. ok. 3,66 %);
• kończąc postępowanie apelacyjne bez merytorycznego orzeczenia w sprawie w 5.177 przypadkach (tj. ok. 22,79 %).

Chociaż omówione wyżej dane statystyczne wskazują na raczej sceptyczne podejście sądów do wnoszonych apelacji, to skuteczność apelacji zależy od okoliczności sprawy. Dlatego do oceny jakie z argumentów mogłyby być skutecznie podniesione w ramach apelacji, wskazane jest uprzednie przeprowadzenie szczegółowej analizy prawnej konkretnej sprawy. Jeżeli mają Państwo jakiekolwiek pytania dotyczące apelacji, eksperci z kancelarii TaylorWessing pozostają do Państwa dyspozycji.