作者

Vera Jurgens

合伙人

Read More
作者

Vera Jurgens

合伙人

Read More

2022年1月19日

Right to a bank account

  • Briefing

A company can, under certain circumstances, force a bank to enter into a banking relationship. However, the relationship between the company and the bank is likely to be limited to the use of a bank account and will not include additional services (granting credit, depositing cash).  

The right to a (basic) payment account (Section 4:71f of the Financial Supervision Act) has long applied to consumers. However, there was no obligation for banks to also offer a (basic) payment account to businesses. Unlike consumers, businesses could not force a bank to offer a (basic) payment account. This changed in 2020, when the Amsterdam Court of Appeal ruled that banks may be obliged, under certain circumstances, to enter into an agreement with a business. This agreement will then entail that the company is allowed to use a bank account with the bank. The rationale behind this is that it is virtually impossible to participate in society and run a business if you do not have access to a bank account. Case law therefore (implicitly) attributes a consequential effect to the right that consumers have to a basic payment account. In short, a consequential effect means that companies have equal rights to consumers in this respect and are therefore also entitled to a basic payment account. 

The bank involved in the ruling mentioned, ING Bank N.V. ("ING"), strongly disagreed with the ruling by the Amsterdam Court of Appeal and submitted the ruling to our highest court, the Supreme Court. This means that we now also know how the Supreme Court views the question whether companies, like consumers, are also entitled to use a (basic) payment account. That question can therefore be answered in the affirmative. 

Background of the procedures

Sauna company Yin Yang and termination of the banking relationship by ING

The case involves a number of companies that jointly operate under the name Sauna Club Yin Yang in Roermond. The company had existed since 1994 and had also been banking with ING since then. The services ING provided to Yin Yang from ING consisted of the use of several business bank accounts and the ability to deposit cash in a packaged form. 

In 2016, a police search took place at Yin Yang, which received a lot of attention from the press. For ING, this prompted a customer investigation, which led to the termination of the cash deposit agreement. The motivation for this decision was (partly) based on the raid and the outcome: the suspicion of money laundering and trafficking in women and the discovery of drugs, weapons and cash. During the Customer Due Diligence review, ING also observed that large sums of cash, with no clear origin, were being deposited into the account on a regular basis.

Sometime later, ING also terminated the banking relationship (which then still related to the use of the bank accounts) with Yin Yang. ING justified this decision by referring to the Financial Supervision Act ("Wft") and the Money Laundering and Terrorist Financing Act ("Wwft"). According to ING, it could not sufficiently guarantee that its accounts were not being used for money laundering purposes. This was prompted by the large volume of cash deposits (between 14 February 2016 and 14 February 2017: almost €5 million in cash against less than €1 million in PIN payments), the large volumes of €200 and €500 notes and media reports. 

Yin Yang's struggle against ING's termination of its banking relationship

In 4 different proceedings Yin Yang fought tooth and nail against the termination of the banking relationship by ING. An important consideration of the Court of Appeal reads as follows: 

Yin Yang et al. ultimately have to accept the fact that the nature of their business and the manner in which it is organised entail an increased risk that criminal funds will be used in it and that this may form an obstacle for a bank to contract with them. Under these circumstances, Yin Yang et al. may be expected, also in connection with the grounds for the termination put forward by ING, to provide the banks with which they wish to enter into a new banking relationship with far-reaching openness about their business operations and to demonstrate that and how they have taken concrete and effective measures to reduce the risk of involvement in money laundering, even if this entails a more or less drastic change in the manner in which they have conducted their business operations to date. Examples are actively reducing the amount of cash payments in the company and no longer accepting large denominations of EUR 200 and EUR 500. Other options include the development and implementation of a specific and effective admission policy that will enable Yin Yang et al., if necessary, to verify the origin of the cash payments offered and/or, in the absence thereof, to refuse the customers in question, as well as the implementation of an administrative system that will enable Yin Yang et al. itself and, if necessary, its bank (...) to investigate the source of the cash flows within the company. (...)

However, the Court of Appeal held that it would be unacceptable according to standards of reasonableness and fairness if Yin Yang were completely denied the possibility to participate in bank transactions with the threatening consequence that it would have to cease its operations on the basis of the mere suspicion of involvement in money laundering. Yin Yang should have been given the opportunity to continue their business and look for another bank, if necessary with adjustments to their business operations and pending the criminal proceedings. The associated reputation and integrity risk for ING should, however, be kept to a minimum. This means that Yin Yang must only have access to at least one bank account for a short period of time, but Yin Yang may no longer deposit cash with ING. 

As was to be expected, Yin Yang did not succeed in finding another bank. This is despite the fact that it has taken measures to limit integrity risks (no acceptance of banknotes of €200 and €500, stimulation of non-cash payments, anti-money laundering protocol, stricter house rules and Wwft courses for staff). This was insufficient for ING, which terminated the remaining banking relationship. Yin Yang therefore went to court for the second time and again petitioned continuation of the banking relationship, but without success. On appeal the Court of Appeal agreed with the judge in preliminary relief proceedings. 

In the summer of 2018, however, the Public Prosecution Service announced that the criminal investigation "has not revealed any facts or circumstances which, in the opinion of the Public Prosecution Service, could indicate that the company accounts of the aforementioned companies have been used culpably." The criminal case against Yin Yang will be dismissed. 

Yin Yang took advantage of this to go to court for the third time. And this time it did so successfully: the judge in preliminary relief proceedings ordered ING to continue its banking relationship. Afterwards, the parties argued for a while about the (practical) interpretation and implementation of the judgment, which ultimately resulted in Yin Yang initiating the fourth interim relief proceedings which it also won. 

Then it was ING's turn to appeal. The core of these proceedings was the question of whether the dismissal of the criminal case could play a role in the assessment of the termination of the banking relationship by ING. According to the Court of Appeal this is not the case because the termination must be assessed in view of the circumstances on the date of the termination of the banking relationship. Circumstances on a later date therefore do not have to be included in this assessment. 

Yin Yang appealed to the Supreme Court, but the Supreme Court rejected the appeal. And that seems to be the end of it. Or is it?

Yin Yang starts the fifth summary proceedings

In the fifth interim summary proceedings, Yin Yang asked the court to order ING to enter into a new banking relationship. In the first instance Yin Yang's perseverance was not rewarded. The Court in preliminary relief proceedings ruled that although the socio-economic function of banks entails a special duty of care, which also applies in respect of third parties, this extra-contractual duty of care does not extend so far that ING is required to enter into a new banking relationship with Yin Yang:

It is true that Yin Yang's criminal prosecution ended in a dismissal (...), but this does not alter the fact that there is still a huge risk of money laundering within Yin Yang because of its business model, in which complete anonymity is guaranteed and cash is widely used. The measures taken by Yin Yang, including the cash register system, have not removed concerns about the origin of the cash in particular. Whatever may be the case, Yin Yang's business model apparently forces it to attach more importance to guaranteeing the anonymity of its customers than to offering possibilities to check the origin of the cash. This choice is for its own account and risk. Under these circumstances, ING's duty of care does not extend to such an extent that, also after termination of the contractual relationship, it must let the interest of Yin Yang to regain access to cashless transactions prevail over the general interest in the protection of the integrity of financial and economic transactions and its own interest in limiting reputation risks, not even if this would mean the end of Yin Yang. The claim will therefore be dismissed.

And again, Yin Yang did not leave it at that; it lodged an appeal with the Amsterdam Court of Appeal. There it found a willing ear. The Court of Appeal ordered ING to provide a current account at ING as yet, but did not have to enter into an agreement for the deposit of cash. The Court of Appeal substantiated its judgment as follows:

The principle of freedom of contract means that everyone has the right not to be obliged to enter into a contractual relationship with another person. Banks, too, have this right. This right is fundamental and weighty, but it is not unlimited. In limiting this right for banks, it is important that their social function entails, among other things, a special duty of care towards third parties whose interests they should take into account on the basis of what is customary in social transactions under unwritten law. It is also of importance that it is generally known that it is virtually impossible to take part in social life, let alone to run a business, without having a payment account at a bank. This applies not only to natural persons but also to legal persons. (...) It is true that the legal obligation of Art. 4:71f of the Financial Supervision Act that applies to consumers does not apply to legal persons, but it does not follow from this that the contractual freedom of banks vis-à-vis legal persons cannot be restricted at all. Therefore, under special circumstances, a bank may be required to enter into a contractual relationship with a legal entity.

The difference between the outcome of the third and fourth interim injunction proceedings on the one hand and these fifth interim injunction proceedings on the other is the assessment. It appeared from the third and fourth interim relief proceedings that the assessment of the decision to terminate the banking relationship did not take into account circumstances of a later date. In the fifth interim injunction a different question was before the court, namely the question whether ING can be forced to enter into a new banking relationship with Yin Yang and that question must be assessed according to the state of affairs at that time. Therefore, with due observance of the dismissal of the criminal case and all other circumstances (favourable to Yin Yang) that had occurred after the termination of the banking relationship.

ING did not agree with the Court of Appeal's opinion, so the parties had to prepare for another battle. 

Judgment of the Supreme Court

On 5 November 2021, the Supreme Court provided clarity: companies can also be entitled to a bank account. According to the Supreme Court, the Court of Appeal rightly took as a starting point that banks, based on their socio-economic position, may also be obliged to offer a payment account to companies. The Supreme Court also took into account that without a payment account it is virtually impossible to participate in society and run a business. Contrary to ING's opinion, the Court of Appeal therefore correctly assumed that the special duty of care for banks can lead to an obligation to conclude an agreement with a company. The Supreme Court also does not follow ING in its argument that a business is not entitled to the same protection arising from the special duty of care as a consumer and that, with regard to businesses, there can only be an obligation to contract if refusal thereof constitutes an abuse of power or is unacceptable according to the standards of reasonableness and fairness. 

ING also argued that the Court of Appeal had wrongly not considered the legitimate interest of banks to refuse clients in connection with supervisory requirements and integrity risks. In any case, there can be no question of a duty to contract if the bank has real doubts as to whether the interest of the bank related to these requirements and risks is sufficiently met. According to the Supreme Court, the Court of Appeal had indeed recognised that banks may have a legitimate interest in refusing clients due to supervisory requirements or integrity risks, and that this interest may prevent them from obliging a bank to offer a payment account. The Court of Appeal also examined this interest of ING and weighed it against the interest of Yin Yang. However, the Court of Appeal reached the conclusion that the interest of Yin Yang outweighs this interest so that ING may be obliged to offer a payment account to Yin Yang. ING may, however, refuse to enter into an agreement for the deposit of cash. 

Nowadays, a company cannot really exist without a bank account. Therefore, there must be something really wrong for a bank to be able to terminate an existing banking relationship. In the case of Yin Yang, the use of cash and the anonymity of the sauna club's visitors were particularly problematic because this led to ING, as gatekeeper under the Wwft, running unacceptable risks. Therefore, it did not have to tolerate Yin Yang as a client. Due to changed circumstances, the balance still tipped in Yin Yang's favour. The duty of care plays an important role in this respect. This duty of care has been qualified as an extra-contractual duty of care. After all, the banking relationship between ING and Yin Yang had already ended, so that there was no contractual relationship and therefore also no contractual duty of care. However, banks also have a duty of care towards third parties whose interests they should take into account on the basis of what is customary according to unwritten law in socio-economic transactions.


Recht op een bankrekening

Een bedrijf kan een bank onder bepaalde omstandigheden dwingen een bankrelatie aan te gaan. De relatie tussen het bedrijf en de bank zal dan waarschijnlijk wel beperkt zijn tot het gebruik van een bankrekening en niet ook aanvullende diensten (kredietverlening, afstorten contanten) omvatten.  

Voor consumenten gold al langer dat zij recht hebben op een (basis)betaalrekening (artikel 4:71f van de Wet op het Financieel Toezicht). Op banken rustte echter niet een verplichting om ook een (basis)betaalrekening aan te bieden aan bedrijven. Anders dan consumenten konden bedrijven een bank dus niet dwingen een (basis)betaalrekening aan te bieden. Daar kwam in 2020 verandering in, omdat toen het Gerechtshof Amsterdam oordeelde dat banken in bepaalde omstandigheden verplicht kunnen worden een overeenkomst met een bedrijf aan te gaan. Die overeenkomst zal dan inhouden dat het bedrijf gebruik mag maken van een bankrekening bij de bank. De ratio hierachter is gelegen in de omstandigheid dat het vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer en een bedrijf te exploiteren als je niet kunt beschikken over een betaalrekening. In de jurisprudentie wordt dan ook (impliciet) reflexwerking toegekend aan het recht dat consumenten hebben op een basisbetaalrekening. Reflexwerking betekent, kort gezegd, dat bedrijven op dit punt gelijke rechten hebben als consumenten en dus ook recht hebben op een basisbetaalrekening. 

De bank die bij de hiervoor bedoelde uitspraak betrokken was, ING Bank N.V. (“ING”), was het absoluut niet eens met de uitspraak van Gerechtshof Amsterdam en legde de uitspraak van het Gerechtshof voor aan ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad. Dit maakt dat we nu ook weten hoe de Hoge Raad, aankijkt tegen de vraag of bedrijven, net als consumenten, ook recht hebben op het gebruik van een (basis)betaalrekening. Die vraag kan dus bevestigend worden beantwoord.

 

Achtergronden die hebben geleid tot de procedures

Saunabedrijf Yin Yang en de opzegging van de bancaire relatie door ING

De zaak gaat om een aantal bedrijven die gezamenlijk opereren onder de naam Saunaclub Yin Yang in Roermond. Het bedrijf bestaat al sinds 1994 en bankierde ook vanaf dat moment bij ING. De diensten die Yin Yang bij ING afneemt bestaan dan uit het gebruik van meerdere zakelijke bankrekeningen en het verpakt kunnen afstorten van contanten. 

In 2016 heeft er een politiedoorzoeking plaatgevonden bij Yin Yang, die veel aandacht van de pers heeft genoten. Voor ING was dit aanleiding tot een klantonderzoek, dat leidde tot opzegging van de overeenkomst voor het afstorten van contant geld. De motiviering van dit besluit berust (deels) op de inval en de aanleiding daarvoor c.q. het resultaat daarvan: de verdenking van witwaspraktijken en vrouwenhandel en de vondst van drugs, wapens en cash geld. Tijdens de Customer Due Diligence review heeft ING voorts geconstateerd dat er met grote regelmaat grote sommen contant geld, zonder duidelijke herkomst, worden gestort op de rekening.

Iets later zegt ING ook de bancaire relatie (die dan nog ziet op het gebruik van de bankrekeningen) met Yin Yang op. ING motiveert dat besluit met verwijzing naar de Wet op het Financieel Toezicht (“Wft”) en de Wet tegen Witwassen en Financiering van Terrorisme (“Wwft”). Volgens ING kan zij onvoldoende garanderen dat haar rekeningen niet worden gebruikt voor het witwassen van illegaal verkregen gelden. Dit laatste is ingegeven door de grote omvang van cashstortingen (tussen 14 februari 2016 en 14 februari 2017: bijna € 5 miljoen aan contanten tegen nog geen € 1 miljoen aan pinbetalingen), de grote hoeveelheden biljetten van € 200 en € 500 en berichten in de media. 

De strijd van Yin Yang tegen de opzegging van de bancaire relatie door ING

In 4 verschillende procedures heeft Yin Yang zich met hand en tand verzet tegen de opzegging van de bancaire relatie door ING. Een belangrijke overweging van het Gerechtshof luidt als volgt: 

Yin Yang c.s. hebben uiteindelijk als gegeven te accepteren dat de aard van hun onderneming en de wijze waarop die is ingericht een verhoogd risico met zich brengen dat daarin gebruik wordt gemaakt van uit misdrijf afkomstige gelden en dat dit voor een bank een belemmering kan vormen om met hen te contracteren. Onder die omstandigheden mag van Yin Yang c.s. worden verwacht dat zij, mede naar aanleiding van de door ING aangevoerde gronden voor de opzegging, aan de banken met wie zij een nieuwe bankrelatie willen aangaan vergaande openheid van zaken over hun bedrijfsvoering geven en laten zien dat en hoe zij concrete en doeltreffende maatregelen hebben getroffen om het risico van betrokkenheid bij witwassen te verminderen, ook indien dit een min of meer ingrijpende wijziging meebrengt van de wijze waarop zij hun onderneming tot nog toe hebben gedreven. Daarbij valt te denken aan het actief terugdringen van de omvang van de contante betalingen in de onderneming en het niet langer accepteren van grote coupures van € 200 en € 500. Verder is te denken aan het ontwikkelen en implementeren van een specifiek en effectief toelatingsbeleid dat Yin Yang c.s. in staat stelt zo nodig de herkomst van de aangeboden contante betalingen te verifiëren en/of bij gebreke daarvan, de desbetreffende klanten te weigeren, alsmede het implementeren van een administratief systeem dat Yin Yang c.s. zelf en zo nodig ook haar bank (…) in staat stelt onderzoek te doen naar de bron van de contante geldstromen binnen de onderneming. (…)

Wel is het Gerechtshof van oordeel dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn indien Yin Yang op basis van de enkele verdenking van betrokkenheid bij witwassen de mogelijkheid tot deelname aan het giraal verkeer helemaal wordt onthouden met als dreigend gevolg dat zij haar onderneming zal moeten staken. Yin Yang diende de kans te krijgen om, zo nodig onder aanpassing van hun bedrijfsvoering en in afwachting van de strafrechtelijke procedure, hun onderneming voort te zetten en een andere bank te zoeken. Het daarmee gepaard gaande reputatie- en integriteitsrisico voor ING dient echter tot een minimum te worden beperkt. Dit betekent dat Yin Yang slechts korte tijd moeten kunnen beschikken over in ieder geval één bankrekening, maar Yin Yang mag geen contanten meer afstorten bij ING. 

Zoals was te verwachten lukt het Yin Yang echter niet om een andere bank te vinden. Dit, ondanks het feit als zij wel maatregelen ter beperking van integriteitsrisico’s heeft getroffen (geen acceptatie van bankbiljetten van € 200 en € 500, stimulatie van girale betalingen, antiwitwasprotocol, verscherpte huisregels en Wwft-cursussen voor personeel). Voor ING is dit onvoldoende; zij zegt de nog overgebleven bankrelatie op. Yin Yang wendt zich daarom voor de tweede keer tot de rechter en vordert opnieuw voortzetting van de bankrelatie, maar zonder succes. In hoger beroep deelt het Gerechtshof de mening van de Voorzieningerechter. 

In de zomer van 2018 laat het Openbaar Ministerie echter weten dat uit het strafrechtelijk onderzoek “niet [is] gebleken van feiten of omstandigheden die naar het oordeel van het openbaar ministerie er op zouden kunnen wijzen dat er verwijtbaar gebruik is gemaakt van de bedrijfsrekeningen van voornoemde bedrijven.” De strafzaak tegen Yin Yang wordt geseponeerd. 

Yin Yang grijpt dit aan om voor de derde keer naar de rechter te stappen. En dit keer wel met succes: de Voorzieningenrechter veroordeelt ING tot voorzetting van de bancaire relaties. Partijen soebatten daarna nog even over de (praktische) uitleg en uitvoering van het vonnis, zodat Yin Yang een vierde kort geding begint en ook wint. 

Dan is het de beurt aan ING om in hoger beroep te gaan. Kern van deze procedures was de vraag of het sepot van de strafzaak een rol kan spelen bij de beoordeling van de opzegging van de bankrelatie door ING. Volgens het Gerechtshof is dat niet het geval omdat de opzegging moet worden beoordeeld tegen de omstandigheden van de datum van de opzegging van de bankrelatie. Omstandigheden van latere datum, hoeven dan ook niet worden betrokken in die beoordeling. 

Yin Yang gaat nog in cassatie bij de Hoge Raad, maar die verwerpt het beroep. En daarmee lijkt de kous af. Of toch niet?

Yin Yang start het vijfde kort geding

In het vijfde kort geding vraagt Yin Yang de Voorzieningenrechter om ING te veroordelen tot het aangaan van een nieuwe bankrelatie. Het doorzettingsvermogen van Yin Yang wordt in eerste instantie niet beloond. De Voorzieningenrechter overweegt namelijk dat de maatschappelijke functie van banken weliswaar een bijzondere zorgplicht meebrengt, die ook geldt ten opzichte van derden, maar die buitencontractuele zorgplicht reikt niet zo ver dat ING nieuwe bancaire relatie Yin Yang moet aangaan:

Weliswaar is de strafvervolging van Yin Yang geëindigd in een sepot (…), maar dat laat onverlet dat binnen Yin Yang nog steeds een levensgroot risico op witwassen bestaat door het bedrijfsmodel, waarbij volledige anonimiteit wordt gegarandeerd en veel gebruik wordt gemaakt van contant geld. De door Yin Yang getroffen maatregelen, waaronder het kassasysteem, hebben de zorgen over met name de herkomst van die contante gelden niet weggenomen. Wat daar ook van zij, het bedrijfsmodel van Yin Yang dwingt er kennelijk toe om meer belang te hechten aan het garanderen van anonimiteit aan haar klanten dan aan het bieden van controlemogelijkheden op de herkomst van die gelden. Die keuze komt voor haar rekening en risico. De zorgplicht van ING strekt onder deze omstandigheden niet zo ver dat zij, ook na beëindiging van de contractuele relatie, het belang van Yin Yang om weer toegang te krijgen tot giraal verkeer zwaarder moet laten wegen dan het algemene belang bij de bescherming van de integriteit van het financiële en economische verkeer en haar eigen belang bij beperking van reputatierisico’s, zelfs niet indien dat het einde van Yin Yang zou betekenen. De vordering zal dan ook worden afgewezen.

En weer laat Yin Yang het er niet bij zitten; zij gaat in hoger beroep bij Gerechtshof Amsterdam. Daar vindt zij wel een gewillig oor. Het Gerechtshof veroordeelt ING alsnog tot het ter beschikking stellen van een betaalrekening bij ING, maar zij hoeft geen overeenkomst te sluiten voor het afstorten van contant geld. Het Gerechtshof motiveert haar oordeel als volgt:

Het beginsel van de contractsvrijheid brengt mee dat iedereen het recht heeft om niet te worden verplicht een contractuele relatie aan te gaan met een ander. Ook banken hebben dit recht. Dit recht is fundamenteel en zwaarwegend, maar het is niet onbegrensd. Bij de begrenzing van dit recht voor banken is onder meer van belang dat hun maatschappelijke functie een bijzondere zorgplicht meebrengt ten opzichte van derden met wier belangen zij rekening behoren te houden op grond van hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. Ook is het feit van algemene bekendheid van belang dat het vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer, laat staan om een bedrijf te exploiteren, zonder te beschikken over een betaalrekening bij een bank. Dit geldt niet alleen voor natuurlijke personen, maar ook voor rechtspersonen. (…) Weliswaar geldt de wettelijke verplichting van art 4:71f van de Wet op het financieel toezicht die voor consumenten geldt niet voor rechtspersonen, maar daaruit vloeit niet voort dat de contractsvrijheid van banken ten opzichte van rechtspersonen in het geheel niet kan worden ingeperkt. Daarom kan een bank onder bijzondere omstandigheden worden verplicht een contractuele relatie aan te gaan met een rechtspersoon.

Het verschil tussen de uitkomst van het derde en vierde kort geding enerzijds en dit vijfde kort geding anderzijds is de toetsing. Uit het derde en vierde kort geding bleek dat de beoordeling van het besluit tot beëindiging van de bankrelatie omstandigheden van latere datum niet werden meegewogen in de beoordeling. In het vijfde kort geding lag er een andere vraag voor, namelijk de vraag of ING kan worden gedwongen een nieuwe bankrelatie aan te gaan met Yin Yang en die vraag moet worden beoordeeld naar de stand van zaken van dit moment. Derhalve, met in achtneming van het sepot van de strafzaak en alle andere (voor Yin Yang gunstige) omstandigheden die zich na de beëindiging van de bankrelatie hadden voorgedaan.

ING kon zich niet in het oordeel van het Gerechtshof vinden, zodat partijen zich nog een keer moesten opmaken voor de strijd. 

Oordeel Hoge Raad

Op 5 november 2021 bracht de Hoge Raad duidelijkheid: ook bedrijven kunnen recht hebben op een bankrekening. Volgens de Hoge Raad heeft het Gerechtshof namelijk terecht als uitgangspunt genomen dat op banken op grond van hun maatschappelijke positie ook ten aanzien van bedrijven, de verplichting kan rusten een betaalrekening aan te bieden. De Hoge Raad heeft daarbij eveneens zwaar laten wegen dat het zonder betaalrekening vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer en om een bedrijf te exploiteren. Anders dan ING meent, heeft het Gerechtshof daarom terecht aangenomen dat de bijzondere zorgplicht voor banken kan leiden tot een verplichting een overeenkomst te sluiten met een bedrijf. Ook volgt de Hoge Raad ING niet in haar betoog dat aan een bedrijf niet dezelfde uit de bijzondere zorgplicht voortvloeiende bescherming toekomt als aan een consument en dat ten aanzien van bedrijven hooguit een verplichting tot contracteren kan bestaan als het weigeren daarvan misbruik van bevoegdheid oplevert of naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. 

ING betoogde ook nog dat het Gerechtshof ten onrechte geen gewicht had toegekend aan het gerechtvaardigd belang van banken om cliënten te weigeren in verband met toezichtrechtelijke eisen en integriteitsrisico’s. In ieder geval kan van een contracteerplicht geen sprake zijn indien bij de bank reële twijfel bestaat of aan het met deze eisen en risico’s verbonden belang van de bank voldoende tegemoet wordt gekomen. Volgens de Hoge Raad had het Gerechtshof wel degelijk erkend dat banken een gerechtvaardigd belang kunnen hebben om cliënten te weigeren vanwege toezichtrechtelijke eisen of integriteitsrisico’s, en dat dit belang eraan in de weg kan staan een bank te verplichten een betaalrekening aan te bieden. Het Gerechtshof heeft dat belang van ING ook onderzocht en afgewogen tegen het belang van Yin Yang. Daarbij is het Gerechtshof echter tot de conclusie gekomen dat het belang van Yin Yang in deze zwaarder weegt, zodat ING kan worden verplicht een betaalrekening aan te bieden aan Yin Yang. ING mag echter wel weigeren een overeenkomst aan te gaan tot het verpakt afstorten van contant geld. 

Een onderneming kan tegenwoordig eigenlijk niet bestaan zonder bankrekening. Er moet dus wel echt wat aan de hand zijn, wil een bank een bestaande bankrelatie kunnen beëindigen. In het geval van Yin Yang was met name het gebruik van contanten en de anonimiteit van de bezoekers van de saunaclub problematisch omdat dit ertoe leidde dat ING als poortwachter onder de Wwft onaanvaardbare risico’s liep. Zij hoefde Yin Yang daarom niet te dulden als klant. Vanwege gewijzigde omstandigheden sloeg de balans alsnog door in het voordeel van Yin Yang. Daarbij speelt de zorgplicht een grote rol. Deze zorgplicht is gekwalificeerd als een buitencontractuele zorgplicht. De bankrelatie tussen ING en Yin Yang was immers al geëindigd, zodat er geen contractuele relatie en dus ook geen contractuele zorgplicht meer bestond. Op banken rust echter ook een zorgplicht ten opzichte van derden met wier belangen zij rekening behoort te houden op grond van hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt.
 

Call To Action Arrow Image

Latest insights in your inbox

Subscribe to newsletters on topics relevant to you.

Subscribe
Subscribe

Related Insights

纠纷和调查

The effect of the Wwft on banking relationships (part II)

2022年1月19日
Briefing

作者 Vera Jurgens

点击此处了解更多
纠纷和调查

Crowdfunding, access to finance for SMEs

2022年1月19日
Briefing

作者 Vera Jurgens

点击此处了解更多
纠纷和调查

The effect of the Wwft on banking relationships

2022年1月19日
Briefing

作者 Vera Jurgens

点击此处了解更多